“Koester je eigenheid en ontwikkel die”

Jan Peter Wingender (55), architect, Office Winhov

Twee jaar nadat hij was afgestudeerd in architectuur aan de TU in Eindhoven, zat Jan Peter Wingender alweer een paar jaar in de schoolbanken. Deze keer bij het Berlage instituut in Amsterdam. “Ik kreeg het bewustzijn dat het vak heel complex en rijk is en dat ik mijn eigen persoonlijke invulling in het vak moest gaan ontwikkelen”, vertelt hij. Het markeert zijn manier van naar het vak kijken: “Je wordt een heel goede en steeds betere architect als je aan permanente educatie doet.” En vergis je niet, dat is naar Jan Peter Wingender’s beleving totaal geen corvee maar puur plezier en passie in je vak hebben. Dat we dit gesprek hebben over bij- en nascholing vindt hij dan ook eigenlijk raar.

Foto: @Dana Lixemberg

Foto: @Dana Lixemberg

Cultiveer je eigenheid

Wingender: “Als architect is het belangrijk om je te cultiveren, in welke richting dan ook. Iedere architect heeft een specialisatie in zichzelf zitten. Er zijn zoveel verschillende architecten als er architecten zijn op de wereld. Voed jouw eigenheid door deze met je nieuwsgierigheid te blijven cultiveren. Je kunt dit vak tot op hoge leeftijd uitoefenen. Prachtig toch? En veel architecten maken hun mooiste en beste werk aan het einde van hun loopbaan. Dat is niet voor niets. Dat komt door telkens opnieuw te reflecteren op het vak, en op jezelf. Dat komt omdat je goed blijft kijken, je traint het oog. Met vakgenoten fundamentele gesprekken over het vak hebt. Ons vak is een dynamisch vak, zeker, maar heeft ook een zekere traagheid in zich. In de tijd dat je een gebouw ontwerpt en realiseert zit zomaar vijf jaar. In die tijd heb ik al zeven modetrends, vijf institutionele agenda’s en drie politieke thema’s aan mij voorbij horen en zien trekken. De omloopsnelheid van ideeën en agenda’s hebben een hoger tempo dan het hele ontwerp- en realisatie proces van een gebouw. Het is belangrijk om de onderstroom te bewaken. De traagheid in het vak biedt juist de ruimte voor kritische reflectie en ontwikkeling. Blijf altijd kritisch op jezelf, op je werk. Als architect draag je een grote verantwoordelijkheid. En het is altijd de vraag of je iets bijdraagt of iets aanricht.”

Kunde is synoniem voor ervaring

“Als architect leer je geen trucje”, vervolgt Jan Peter Wingender. “Het gaat om je kunde, meer dan om je kennis. Kunde is een verzamelwoord voor ervaring, voor je permanente ontwikkeling. Kunde is niet iets statisch, dat kan alleen van waarde blijven door permanente ontwikkeling. Elke dag opnieuw. Dat is een van de leukste dingen van het vak, dat dat zo werkt. Wat is jouw manier van kijken naar het vak, naar een gebouw, naar details? Welke zaken vind je belangrijk? Op welke manier verandert je kijk in de loop van de jaren? Je ziet andere dingen op je 25e, 35e of 55e. Het gaat erom dat je niet vast komt te zitten, dat het blijft stromen, dat je in beweging blijft. Dat er altijd een voorwaarts proces gaande is. Het verruimt je blik, beïnvloedt enorm je eigen dagelijkse praktijk. Permanente educatie is niet waar het om gaat, maar om de motivatie die eronder zit. Als je jezelf niet serieus neemt, waarom zou de buitenwereld dat dan wel doen? Dan zet je jezelf buiten spel. Je krijgt heel veel terug van reflectie en ontwikkeling. Nog meer plezier in en voldoening van het werk. Vanuit jezelf en ook van buiten natuurlijk.”

Houd het vuur brandend

“Tijdens de periode dat je wordt opgeleid leg je een brede basis. En dan schiet je het vak in. Met een waanzinnige energie. Een geweldige energie. Dat zie ik bij al die jonge vakgenoten. Die energie en die motivatie doorontwikkelen, is waar het wat mij betreft over gaat. Niet op een bureau gaan zitten en denken ‘zo, nu ben ik architect’. Maar dat plezier en dat vuur brandend houden. En dan heb je het niet meer over 16 uur bij- en nascholing per jaar. Maar misschien wel over het tienvoudige. Dan ben je jezelf permanent aan het ontwikkelen en je eigenheid aan het cultiveren. En ja, soms gaat het dan ook gewoon over het leren van een computerprogramma en de nieuwste bouwbesluiten. Dat is het deel ‘bijblijven op je vakgebied’. Maar voor het cultiveren van jouw eigenheid ga je naar lezingen, excursies, seminars. Of schrijf je een bijdrage voor onze rubriek ‘local heroes’ op de website van Office Winhov. Want anderen inspireren inspireert ook weer jezelf.” Wingender doceert al jarenlang, schrijft boeken en essays, geeft lezingen. Zo figureert hij vast op lijstjes van collega’s die hem opvoeren als hùn bij- en nascholing. Maar voor Wingender zelf betekent het dat ook. “Het houdt mij ook scherp. Ik leer er ook veel van. Niet alleen van de voorbereiding, onderzoek en het schrijven. Maar ook van de scherpe vragen van studenten die jou en het vak bevragen. Die fundamentele discussies brengen het verleden, heden en de toekomst bij elkaar. En zo worden wij als professionals en als vak in zijn geheel steeds beter.”